piątek, 29 marca otwarte 12 — 19
Galeria Miejska Arsenał

ul. Szyperska 2/6-8, 61-754 Poznań
T. +48 61 852 95 02
E. arsenal@arsenal.art.pl

Godziny otwarcia:

Poniedziałek: nieczynne
Wtorek – Sobota: 12 — 19
Niedziela: 12 — 16

"Upiór w kamerze" - wykład czwarty

Nowy Stary Świat: potwory wracają do Europy

Prowadzenie: dr Magdalena Kamińska (Instytut Kulturoznawstwa UAM)

Narastająca eksploatacja gatunku związana  z uwarunkowaną innym systemem produkcji niemożliwością tak naiwnego potraktowania transgresyjnego potencjału horroru, jak to miało miejsce w USA, wtłoczyła horror europejski w schemat kostiumowej erotyki. Choć dziś modna jest adoracja podejrzanych wdzięków kina eksploatacyjnego, z historycznej perspektywy trzeba ocenić, że tym tropem horror odcięty od swojej podstawowej funkcji straszenia nie zaszedł zbyt daleko, tym bardziej, że w latach 70. podupadły wszystkie zachodnie systemy cenzuralne i tym samym film grozy został odcięty od swojej funkcji kompensacyjnej.

 

Pionierski projekt – przekrojowe kulturoznawcze spojrzenie na kino grozy. Cykl wykładów, łączący w sobie naukową rzetelność z poczuciem humoru.

 Upiór w kamerze. Kulturowa historia filmu grozywykłady znanej i cenionej badaczki – dr Magdaleny Kamińskiej (autorki „Niecnych memów. Dwunastu wykładów o kulturze internetu”).

Autorka o idei cyklu Upiór w kamerze. Kulturowa historia filmu grozy:

Jeśli za datę jego narodzin uznać premierę „Studenta z Pragi” Stellana Rye z Paulem Wegenerem w roli tytułowej (1913), horror skończył dwa lata temu sto lat. W tym czasie „kino lęków” okrążyło cały glob ziemski od Berlina przez Hollywood aż po Tokio, przesączając się przez kolejne filtry kulturowe, polityczne oraz społeczne i w ten sposób niesłychanie wzbogacając swoją formalną i treściową ofertę. To dobry moment, by podsumować jego historię.

Na początku XX wieku w Niemczech zaimplementowano w młody kinematograf impuls późnoromantycznej opowieści niesamowitej i w ten sposób zapłodniono młode medium grozą, w wyniku czego powstał fantastyczny film okołoekspresjonistyczny. Następnie pałeczkę przejęli Amerykanie, którzy wygładzili drastyczności, wypracowali gatunkową dramaturgię, przyprawili ją koncepcyjną świeżością, wystawną ikonografią, wymuszoną rynkowo kreatywnością, eksploatacyjną serialnością, wreszcie nachylili film grozy w stronę sarkastycznej paraboli społecznej. W latach 70. Europejczycy do cna wyeksploatowali psychoseksualno-poetyckie konotacje kinowych potworów, kiedy zaś w ostatniej dekadzie XX wieku Zachód bawił się w najlepsze nową filmową zabawką – cyfrą, tworząc neobarokowy horror formalistyczny, globalną wyobraźnią nieoczekiwanie zawładnęli Azjaci, odsyłając audiowizualną grozę tam, skąd się zrodziła: do opowieści niesamowitej silnie osadzonej w otaczającej nas codzienności.

Filmy kwalifikowane do gatunku grozy potrafią diametralnie różnić się między sobą w zależności od tego, kiedy i w jakiej kulturze powstały, ale równocześnie posiadają pewne cechy wspólne. Ten fakt ma związek z globalną dominacją kinematografii amerykańskiej, jednak nie wyjaśnia to w pełni, dlaczego różne odmiany fantastyki grozy funkcjonują na całym świecie, a widzowie i twórcy identyfikują je bez trudu. Warto podkreślić, że globalni twórcy horrorów postępują bardzo różnie z gatunkowymi kliszami: nie tylko naśladują je czy powielają, ale też przetwarzają, negują, kontestują, wyśmiewają albo ignorują.

Jako wspólny mianownik tych filmów wskazuje się najczęściej zdolność do wywoływania lęku, ale takie postawienie sprawy rodzi kolejne pytania. Czemu widzowie mieliby celowo poszukiwać nieprzyjemnych doznań? Może nie chodzi o lęk, lecz o wstręt? Może o zaspokojenie potrzeby mitu, wciąż tkwiącej w racjonalistycznym społeczeństwie? A może tylko o poszukiwanie idealnej struktury w ramach konwencji dramaturgicznej opartej na suspensie?

Bogato ilustrowany materiałami audiowizualnymi wykład pomoże odnaleźć regularności w sprzecznościach, absurdach i paradoksach, którymi rządzi się film grozy, uporządkuje zawikłaną i międzykulturową historię „kina lęków”, a wreszcie spróbuje przewidzieć jego przyszłość.