Informacje o wystawie
Wystawa zorganizowana jako jedna z szeregu imprez z okazji 100-lecia Zorganizowanego Ruchu Fotograficznego w Poznaniu. Prezentuje prace 17 artystów związanych z PWSSP w Poznaniu, których twórczość ma charakter stricte fotograficzny (Wojnecki), oscyluje wokół fotografii, czy też korzysta z medium fotograficznego (Berdyszak, Gustowska)
Stefan Wojnecki Fotografia poznańska
Fotografia pojawiła się w Poznaniu już w roku dokonania jej wynalazku, to jest w 1839. Nakładem poznańskiej oficyny braci Szerków ukazało się wówczas polskie wydanie pracy Doquerre’a. Stanowiło ono pierwszy na ziemiach polskich opis fotografii, zwanej pierwotnie dogerotypią. Pierwszymi dagerotypistami w Poznaniu wg wzmianki z 1 842 roku byli: wędrowny malarz Theodor Willnow i miejscowy malarz – portrecista Edward Gillern.
Pierwszy w tym mieście zakład fotograficzny otworzył w 1847 roku Aleksander Lipowitz, który trzy lata wcześniej wynalazł światłomierz optyczny. W 1879 r. odbyła się wystawa przemysłowa prowincji poznańskiej, na której w dziale rytownictwa i malarstwa pojawiła się fotografia.
Druga tego typu wystawa zorganizowana została w 1895 roku, w którym powstało w Poznaniu Towarzystwo Fotograficzne. Było ono drugą po Lwowie organizacjo fotograficzną na ziemiach polskich. W latach 1912 i 1914 odbyły się w salonie Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Poznaniu wystawy tradycyjnych dziedzin sztuki i fotografii.
Po uzyskaniu niepodległości, zainaugurowała swoją działalność w 1919 r. Szkoła Sztuk Zdobniczych, dzisiejsza Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych. Ówczesnym Wydziałem Fotografii kierował Bronisław Preibisz, współzałożyciel szkoły. Od 1920 roku działała w Uniwersytecie Poznańskim pracownia fotochemii, prowadzona przez Kazimierza Śniegockiego. Ośrodek poznański wraz z wileńskim zaczął w dziedzinie fotografii funkcjonować jako pierwszy w państwowym systemie edukacji fotograficznej. Dążenie do integracji fotograficznej z plastyką było i pozostało do dnia dzisiejszego cechą wyróżniającą gród Przemysława wśród innych miast Polski.
W 1919 r. utworzony został w Poznaniu Zachodnio-Polski Związek Fotografów Zawodowych, gdzie w roku 1923 odbył się ich pierwszy, wszechpolski zjazd połączony z otwarciem pierwszej Ogólnopolskiej Wystawy Fotograficznej ŚWIATŁOCIEŃ. Rok 1923 upamiętnił się także wydaniem w Poznaniu pierwszego numeru miesięcznika Światłocień, który był pierwszym czasopismem fotograficznym w niepodległej Polsce.
W latach międzywojennych utworzyło się w stolicy Wielkopolski znaczące środowisko twórcze o orientacji piktoralnej, a poznańscy artyści fotografowie należeli do najlepszych w Polsce. Warto wymienić nazwiska Romana Stefana Ulatowskiego, Bolesława Gardulskiego, Tadeusza Wańskiego i Tadeusza Cypriana. Ten ostatni był równocześnie redaktorem czasopism fotograficznych i najbardziej znanym w kraju autorem podręczników z dziedziny fotografii, wspomagany przez miejscową firmę fotograficzną Kazimierza Gregera i Wydawnictwo Księgarni Władysława Wilaka.
Jeszcze przed zakończeniem działań wojennych powstał w kwietniu 1945 r., kierowany przez Mariana Szulca, Referat Fotografii przy Urzędzie Wojewódzkim Poznańskim. Był on pierwszą tego typu placówką w Polsce. W czerwcu 1945 r. powołano tam do życia Związek Stowarzyszeń Miłośników Fotografii Rzeczpospolitej Polskiej, a wraz z nim Stowarzyszenie Miłośników Fotografii w Poznaniu. Były to pierwsze organizacje fotograficzne w powojennej Polsce. W tym roku zorganizowana zostaje w Poznaniu pierwsza po wojnie wystawa fotograficzna pt. Ruiny Poznania, a w roku następnym ukazał się pierwszy numer miesięcznika Świat Fotografii pod redakcją Mariana Szulca. To czasopismo o ogólnopolskim zasięgu, przez cały niemal okres swojego istnienia aż do likwidacji w 1952 r. było jedynym w Polsce poświęconym fotografii artystycznej. W 1947 r. otwarta zostaje w Poznaniu I Ogólnopolska Wystawa Fotografiki. Efektem inicjatyw poznańskich było utworzenie także w 1947 r. Referatu Fotografii w Departamencie Plastyki Ministerstwa Kultury i Sztuki pod kierownictwem Mariana Szulca oraz powstanie w tym samym roku ogólnopolskiej organizacji pod nazwą Polskie Towarzystwo Fotograficzne z siedzibą Zarządu Głównego w Poznaniu. Jego pierwszym prezesem został Tadeusz Cyprian. Tak wybitni poznaniacy animatorzy ruchu fotograficznego jak Marian Szulc, Zygmunt i Fortunata Obrąpalscy, Jerzy Strumiński oraz Tadeusz Cyprian działali zarówno w organizacjach amatorskich jak i w utworzonym w Warszawie Zwiqzku Polskich Artystów Fotografików. Stolica Wielkopolski stała się na dobrych kilka lat centrum polskiej fotografii.
Najwybitniejszą postacią tamtego okresu w dziedzinie fotografii artystycznej była Fortunata Obrąpalska, członek poznańskiej grupy twórczej 4F+R.
W 1957 r. otwarta została w Salonie Wystawowym PTF pierwsza w powojennej Polsce międzynarodowa wystawa fotografii artystycznej pt. Krok w nowoczesność. Jej animatorem był Bronisław Schlabs, drugi poznański artysta fotograf, który obok Fortunaty Obrąpalskiej nawiązał kontakt ze sztuką awangardową. Przy równoległym rozwoju tradycyjnych form fotograficznego obrazowania, nurt fotografii związany z aktualnymi tendencjami w sztukach plastycznych uległ w Poznaniu wzmocnieniu po założeniu w 1964 r. galerii odNowa. W krąg fotografii – sztuki zaczęli włączać się artyści plastycy – Jan Berdyszak, Jarosław Kozłowski, Izabella Gustowska, Wojciech Muller. Są to nazwiska dużej rangi w aktualnym świecie artystycznym. Są profesorami poznańskiej PWSSP. W 1969 r. powstaje w poznańskiej Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych Zakład Fotografii, z równoczesnym wprowadzeniem tej dziedziny twórczości do programu nauczania.
Lata siedemdziesiąte były okresem niespotykanego dotychczas rozwoju poznańskiej twórczości fotograficznej. Rokrocznie dziesiątki imprez w rodzaju wystaw, odczytów, sympozjów, plenerów i zjazdów prezentowało fotografię w wykonaniu zarówno krajowych jak i zagranicznych twórców oraz dorobek kilkunastu amatorskich organizacji fotograficznych Poznania i Okręgu Wielkopolskiego Związku Polskich Artystów Fotografików. Salon Wystawowy PTF skupiał czołówkę poznańskich artystów fotografików. Należeli do niej Rafał Jasionowicz, Maciej Mańkowski, Lech Morawski, Janusz Nowacki, Zdzisław Orłowski, Bronisław Schlabs, Zbigniew Staszyszyn, Leszek Szurkowski, Maria Wołyńska, Stefan Wojnecki, Roman Zielazek, Ryszard Zielewicz. Nawiązano współpracę z zagranicą, aranżując wiele imprez międzynarodowych.
Po stanie wojennym, w fotografii zaczęła się krystalizować idea postmodernistyczna. Stefan Wojnecki, od 1967 r. główny animator poznańskiej fotografii, twórca i teoretyk, zorganizował szereg imprez ogólnopolskich związanych ze sztuką postmodernistyczną. Ich rezultatem była wystawa pt. Polska fotografia intermedialna lat 80., która zgromadziła w Poznaniu prezentacje autorskie 73 twórców. Odbyła się ona w 1988 r., w połączeniu z międzynarodowym sympozjum. Impreza ta uwypukliła nurt fotografii intermedialnej, od prawie 20 lat najważniejszy dla polskiej twórczości fotograficznej. Pozostał on charakterystyczny dla polskiej fotografii także w latach dziewięćdziesiątych.
Po przełomie politycznym roku 1989, w nowych warunkach społecznych przystąpiło w obszarze fotografii jeszcze jedno przesunięcie punktu ciężkości. Począwszy od dominacji rzemiosła w XIX wieku, poprzez stowarzyszenia amatorów i następnie związek twórczy artystów fotografów profesjonalnych, na czoło wysunęły się instytucje w pełni profesjonalne. Od 1990 r. poznańska Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych prowadzi pełne, 5-letnie studia magisterskie w specjalności fotografii pod kierownictwem prof. Stefana Wojneckiego. Są to do dnia dzisiejszego jedyne w Polsce wyższe Studia Fotograficzne. Od 1991 r. ta sama uczelnia organizuje Międzynarodowe Warsztaty Fotograficzne PROFILE.
W 1994 r. powstało w PWSSP zawodowe, zaoczne Studium Fotografii Profesjonalnej. Warto także nadmienić, iż z inicjatywy Marka Stowujaka, obecnego dyrektora Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych w Poznaniu, realizowane są od 1985 r. uzupełniające prace dyplomowe z zakresu fotografii.
Obecność fotografii w życiu PWSSP zaowocowało powstaniem kręgu młodych twórców w tej dziedzinie sztuki. Do znaczących obecnie w skali kraju nazwisk zaliczyć należy Piotra Wołyńskiego, Jerzego Sadowskiego i Leszka Wesołowskiego.
Po likwidacji w 1991 r. Salonu Wystawowego – Galerii Poznańskiego Towarzystwa Fotograficznego, zaniechane zostały dotychczasowe, niemałej rangi wystawy cykliczne: Biennale Fotografii Przyrodniczej, Międzynarodowy Salon Fotografii FOTO-EXPO i Polska Fotografia Reklamowa. Jednym, znaczącym ośrodkiem wystawienniczym wyłącznie fotografii stało się Centrum Kultury Poznania ZAMEK z założoną w 1 992 r. i prowadzoną przez Janusza Nowackiego Galerią Fotografii pf. Galeria ta organizuje także cykliczne sympozja pt. świat Fotografii. Z wcześniejszej plejady organizacji fotograficznych Poznania rozmachem i aktywnością wyróżnia się dzisiaj tylko Stowarzyszenie – Klub Fotograficzny PRYZMAT, który pod redakcją Zbigniewa Grzegorskiego, założyciela w 1964 r. i prezesa PRYZMATU, wydaje kwartalnik Foto-Zeszyty. Działa Okręg Wielkopolski Związku Polskich Artystów Fotografików. Wystawy związane z fotografią organizowane są sporadycznie przez Muzeum Narodowe w Poznaniu, Galerię Miejską ARSENAŁ, Galerię ON i inne tego typu placówki.
